Çfarë është NAO – North Atlantic Oscillation (Luhatja e Atlantikut të Veriut)?

North Atlantic Oscillation (shq. Luhatja e Atlantikut të Veriut) përkufizohet si diferenca mes presionit atmosferik në nivelin e detit në dy pika që përfaqësojnë qendrat e veprimit që ndeshen mbi Islandë dhe Ishujt Azore. Në llogaritjen e diferencës së presionit mes dy sistemeve të presionit përdoren të dhënat e stacionit të Stykkisholmur në Islandë dhe disa stacione të ndryshme për pikën jugore si Ponta Delgarda (Rogers, 1997), Lisbona (Hurrel, 1995) dhe Gjibraltari (Jones et al, 1997). Zakonisht qendrat amerikane të studimit përdorin indeksin e Hurrel ndërsa ato europiane atë të Jones.

Diferenca e llogaritur e presionit përdoret për të nxjerrë një indeks që identifikon fazën e luhatjes në të cilën gjendemi.Një fazë pozitive është atëhere kur kemi një Anticiklon Subtropikal më të fuqishëm dhe një Ciklon Islandez më të thellë se normalisht. Nga ana tjetër faza negative është atëhere kur Anticikloni Subtropikal dhe Cikloni Islandez janë më të dobët se normalisht. Indeksi NAO përcaktohet gjatë muajve të dimrit në hemisferën veriore, Dhjetor-Mars.

Në fazën pozitive, diferenca e madhe e presionit mes dy sistemeve ka si pasojë stuhira më të fuqishme dhe më të shpeshta dimërore me një trajektore më veriore se zakonisht përmes Atlantikut Verior. Anasjelltas, faza negative karakterizohet nga stuhira më të rralla dhe më të dobta me një trajektore më jugore se zakonisht përmes Atlantikut Verior. Këto dy faza kanë një ndikim të theksuar në natyrën e stinës së dimrit si në Europën Perëndimore ashtu edhe në Amerikën e Veriut.

Në Europën Perëndimore, një NAO pozitive rezulton në dimër të butë dhe të lagësht; ajri i ngrohtë i anticikloneve subtropikale mbizotëron si pasojë e trajektores veriore që ndjekin stuhitë prej Oqeanit Atlantik. Në të njëjtën kohë zona lindore e SHBA-ve përjeton gjithashtu një dimër të butë dhe të lagësht.

Nga ana tjetër, gjatë fazës negative, pjesa lindore e kontinentit të Amerikës së veriut përjeton ndërhyrje më të shpeshta të rrymave të ftohta dhe e njëjta gjë ndodh edhe në Europën Perëndimore, veçantërisht në Mesdhe.

Krahasimet mes NAO dhe SO (Southern Oscillation/Luhatja Jugore) nxjerrin në pah se SO drejtohet nga temperatura e sipërfaqes së ujravë të oqeanit, ndërsa NAO është një fenomen atmosferik. Për më tepër, indeksi NAO identifikohet në një shkallë kohore shumë herë më të gjatë. Ndryshimi i fazës së NAO mund të marrë shpeshherë dekada kohë, e pikërisht për këtë arsye është një indeks mjaft i rëndësishëm për analizat klimatike afatgjata.

Fig.3 shfaq grafikun e vlerave të NAO prej fundit të shekullit XIX deri në ditët e sotme. Dimrat e ftohtë të viteve ’40 dhe atyre ’60 në Europë (një prej dekadave më të ftohta të regjistruara) përkojnë me faza negative të NAO. Një indeks i lartë NAO në vitet ’80 dhe fillimin e viteve ’90 nga ana tjetër, përkon me një seri dimrash veçantërisht të butë në kontinentin europian. Siç do të analizojmë në një shkrim të ardhshëm, indeksi NAO është ngushtësisht i lidhur me indeksin AO (Arctic Oscillation/Luhatja Arktike).